Leszek Adamczewski w sensacyjnych reportażach historycznych przedstawia wybrane epizody z dziejów Nowej Marchii (wschodniej Brandenburgii) podczas drugiej wojny światowej i w pierwszych latach powojennych. Od 1945 roku w przeważającej większości ziemie te leżą w granicach Polski. To przez nie wiodły ze Wschodu główne lądowe szlaki komunikacyjne do Berlina i przez nie zimą 1945 roku przemaszerowała Armia Czerwona. Adamczewski opisuje między innymi, jak niemiecki Landsberg nad Wartą stał się polskim Gorzowem Wielkopolskim, a Sammerfeld - Lubskiem, przy okazji przedstawiając dziesiątki mało znanych zdarzeń z dziejów tych i innych miast dawnej Nowej Marchii. Dużo miejsca autor poświęca zwłaszcza zaciętym walkom o Twierdzę Kostrzyn.

Inny rodzaj odwagi to autobiogragiczna opowieść o fascynującym życiu młodej mieszkanki Hamburga. W roku1938, podczas Nocy Kryształowej, Gretel Wachtel straciła najlepszą przyjaciółkę. Była naocznym świadkiem niszczycielskich nalotów alianckich na miasto. Przeżyła "burzę ogniową", która ogarnęła Hamburg po nalotach dywanowych w trakcie Operacji Gomora w lipcu 1943 roku. Za niebacznie wypowiedzianą antynazistowską aluzję została skazana na pracę przymusową w fabryce amunicji, ale nie osłabiło to jej woli walki z reżimem. Wyszła za mąż za uczestnika ruchu oporu, pomagała znajomemu księdzu chronić poszukiwanych przez gestapo, w piwnicy rodzinnego domu ukrywała swojego lekarza - Żyda. Powołana do służby w Wermachcie, pracowała jako maszynistka przy maszynie szyfrującej Enigma, przekazując ruchowi oporu supertajne informacje. Aresztowana przez gestapo w 1945 roku, trafiła do obozu koncentracyjnego. Po wojnie zakochała się w brytyjskim oficerze. Do końca życia (zmarła w roku 2006 w wieku 91 lat) mieszkała w różnych miejscowościach na południu Anglii, gdzie do dziś żyje jej syn i trójka wnucząt. Zapierająca dech w piersi opowieść o determinacji i odwadze. Historia dumnej, niezależnej kobiety, żyjącej w czasach, kiedy zwykła ludzka przyzwoitość urastała do rangi heroicznej odwagi.

Czarnoskóry wnuk króla afrykańskiego ludu Vai, a zarazem syn Niemki, dorasta w Hamburgu w czasach rosnącego w siłę nazizmu. Czując się niemieckim patriotą, stopniowo odkrywa, że to właśnie on określany jest przez ideologię jako wróg i podczłowiek. Udaje mu się przeżyć wojnę i wyjechać do Stanów Zjednoczonych, gdzie robi karierę dziennikarską i dołącza do ruchu na rzecz zniesienia nierówności rasowych.Książka - wydana po angielsku i niemiecku - w ostatnich latach stała się międzynarodowym bestsellerem.- Heil Hitler! Czym mogę służyć? - spytał [matkę] zza biurka przystojny dwudziestolatek [.].- Czy tu składa się podania o przyjęcie [do Hitlerjugend]?Młody człowiek spojrzał na nią z niedowierzaniem.- O przyjęcie kogo? Jego? - świdrował mnie wzrokiem, jakby wypatrzył jakiegoś paskudnego robala.- Tak, mojego syna - odpowiedziała bez zmrużenia oka. Mężczyzna aż się cofnął.- Proszę natychmiast wyjść! Jeśli jeszcze to do pani nie dotarło, zmuszony jestem przypomnieć, że dla pani syna nie ma miejsca ani w naszej organizacji, ani w Niemczech, które budujemy. Heil Hitler! [.]Kiedy znaleźliśmy się w domu, matka tylko mnie przytuliła i się rozpłakała.- Tak mi przykro, tak bardzo mi przykro - powtarzała raz po raz. [.]- Mutti, proszę cię, nie płacz - błagałem, ale i mnie łzy spływały po policzkach.Rzadki widok, bo zwykle prześcigaliśmy się w zachowywaniu swoich smutków dla siebie. W końcu byliśmy Niemcami.Hans-Jürgen Massaquoi, Neger, Neger.

Wyjątkowo rzadko zdarzają się pisarze-historycy z talentami felietonistów. Niewątpliwie należy do nich autor kilkunastu bestsellerów rosyjskich z ostatnich lat Aleksander Nikonow, którego książkę, traktującą o najważniejszym wydarzeniu XX wieku, II wojnie światowej, czyta się jak znakomitą beletrystykę. Nawet lektura spisu treści jest smakowita: - Zamiast prologu, czyli obalanie mitów (m.in. o tym, jak wbijano kiedyś młodzieży do głów, że Rosjanie wszystko wynaleźli, od maszyny parowej po rakiety i żałosnych tego skutkach), - Stawiamy zadania, czyli Matkę Prawdę trzeba zarżnąć, - Na co liczył Wódz, czyli jak uczyłem walczyć towarzysza Stalina, - Du not bi efrejd of dzy Red Armi men!, - Cesarzowi co cesarskie, a ślusarzowi ślusarskie, - Czy Hitler chciał ocalić Stalina?, - Słowniczek wybranych eufemizmów stalinowskich - tłumaczenie z propagandowego na polski", itp. itd. Analizując rolę Niemiec i Związku Radzieckiego, Hitlera i Stalina w II wojnie światowej Nikonow przytacza wiele nieznanych faktów, wyciągając logiczne wnioski, z którymi nie zgadza się wielu współczesnych historyków rosyjskich, a które umożliwiają Czytelnikowi zbudowanie samodzielnego i obiektywnego obrazu czasów II wojny i jej skutków.